Newroz Nedir?

[AMEDEUS]

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]


Newroz, Kürt halkının demirci Kawa önderliğinde Dehak zulmüne isyan ateşini tutuşturduğu ve zaferle taçlandır dığı gündür .New: Yeni, Roz: gün, "Yenigün" anlamına gelir .Bahar yeniliktir . Hareketlilik ve canlılıktır kışın tembellliğin,monotonluğunun ve donukluğunun silkinişidir.Bahar mevsimi mücadele ve başkaldırı günleriyle doludur.Aradan 2616 yıl geçmesine rağmen, direniş özünü kaybetmeksizin her 21 Mart günü coşkuyla Kürt ve İran halklarınca kutlanan Newroz, halkların özgürlüge olan özlemini ve inancını da taşır yüzyıllardır , tarihteki soykırımlara, katliamlara,Halepçelere, yok etme politikalarına rağmen bugüne dek içeriği zenginleşerek, güncel olaylarla birleşip gelen Newroz'un giderek serhildanlarla daha az yayılması aynı zamanda Kürt kültürünün köklerinin zenginliğini de göstermektedir. Bu başkaldırı ve zalimleri yakan ateş son yıllarda daha fazla dağı,daha fazla meydanı ve daha fazla alanı aydınlatıyor.Yeni Dehaklar ateşi söndüremiyorlar, ama özgürlük ateşi yeni Dehak'ları da yakıp daha da gürleşecek ve din, dil, ırk, ulus, cins farklılığı gözetmeksizin tüm emekçilerin birlikte kavgasının yolunu aydınlatacaktı.


Kürt tarihinde Newroz Bayramının çıkışı ve tarihi bir kaç şekilde anlatılmaktadır. B.Nikitin, Newroz'un ) tarihinin çok eski yıllara dayandığını ve mitolojik bir kabukta, somut tarihi olaylann saklı olduğunu ve onu efsaneleştirdiğini belirtiyor. Yazılı kanıtların çok az olduğu dönemlerde Newroz'un tarihsel gelişimini sagııklı bir şekilde yazmak tarihçileri zorlamışbr .Kürt tarihçileri, Kürtlerin en eski dini olan Zerdüşt'ün Kitabı Zendavester'de, Firdevs'in Şerefnamısinde Ömer Hayyam'ın Newroz namesinde ve Şerefxan'ın Şerefnamısinde ve günümüzde çeşitli yazılı eserlerde Newroz değişik şekillerde işlenmiş, bugüne taşınmıştır .
Bir efsaneye göre, M.O. 612 yılında Asur İmparatorlugu Mezopotamya halklarına, Kürtlerin ataları olan Medlere, lran'lıların ataları Perslere, Ermenilerin ataları Urartulara ve şimdi soyları tükenen Hurilere, Babillere, Elamlılara çok zulüm yapıyordu. Med Generali Keyasker tüm halkların da desteğini alarak Asur zulmüne ve zalim Dehak'a karşı ayaklanır. 21 Mart 612 yılında Asurluların başkenti Ninova'yı kuşatır .Zalim Kral Dehak'ı sarayıyla birlikte yakar . Keyasker'e eski Med ve Pers dilinde "lider, önder, komutan, Ozan" anlamına gelen ''Kawa'' denilir. Bu günden sonra, bütün Mezopotamya halkları özgür olur.Ve bugüne Kürtçe ''Newroz'' (yenigün) derler.Her 21 Mart günü zalim Dehak'ın sarayını yakan ateşi yakıp Newroz'u bir bayram olarak kutlarlar.
Başka bir efsaneye göre, M.Ö. 1896 yılından 1176 yılına kadar egemenlik kurmuş olan Kassitli Kürtler, egemenliklerinin ilk yıllarında Babil'i ikinci kez işgal ediyorlar. Söylenceye göre, Kral Cemşid bir taht üzerinde Kürt kenti olan Demawed'den Babil'e götürülürken, yüzü o kadar parlıyor ki, halk onu güneşe benzetir ve gök iki güneş gördü derler , bugüne Newroz denir. Cemşid'in Babil'e girdiği gün 21 Mart'tı. Bugün her yıl bayram olarak kutlanır. Bununla bağlantılı olarak bir başka söylence de şöyle: Cemşid'den itibaren kutlanan Newroz . tôrenlerinde Kürtlerin ateşe bagıılıkları nedeniyle ,dağlarda, alanlarda ateşler yakılır , oyunlar oynanır . M.Ö. 612 yılında Demirci Kawa her yıl kutlanan bayramlardan yararlanıp, bayram için toplanan halkın varlığından yola çıkarak dağlarda Newroz ateşi yaktırıp , isyanı başlatmıştır .Aradan geçen zaman içinde Newroz bayramı ile bu başkaldırı birleştirilmiştir. Firdevs'in Şeyhnamısine (974-999 yıllarında yazılmış) göre, zalim Asur Kralı Dehak'ın omuzunda iki yılan çıkmıştır .Onlara her gün iki Kürt gencinin beyninin verilmesini Dehak'ı etkisi altına alan bir ifrit şeytan önerir. Ve her gün iki Kürt gencinin beyni bu yılanlara yedirilir .Ancak, insaf sahibi bazı kişiler-bir söylenceye göre Demirci Kawa-bir süre sonra ikinci beyin olarak kestikleri hayvan beynini vererek zulmü yumuşatmaya çalışırlar .Kaçırdıkları ikinci genci dğlıara yollarlar. lşte bu dağlarda toplananlar Kürt halkını oluşturmuşlardır.
Demirci Kawa da beyinleri Dehak'ın yılanlarına yedirilen 17 Kürt gencinin babasıdır .Y akalanan 18.oğlunu kurtarmak için Dehak'ın sarayını basar. Şeyhnamıye göre, Kawa saraydan çıkarken sarı- kırmızı-yeşil renkli deri önlüğünü isyan bayrağı olarak kulanır. lsyan zaferle sonuçlanır, yönetim Feridun'a (Med Kralı) teslim edilir.Med yenilgisinden sonra bu bayrak lran'a götürülür ve bir anı olarak saklanır. .İs1amiyete kadar gelip geçen hanedanlıklar çeşitli mücevherlerle bayrağı süsler, lslamiyetin yayılmasıyla birlikte bayrağın üzerindekiler ganimet olarak askerler tarfından paylaşılırken, bayrak da yakılır.
Nevroz Bayramı farklı biçimlerde tarihe geçse de,ortak bir kaç noktada anlamını bulur. İlk olarak Newroz, 2616 yıllık yıllık geçmişiyle en eski özgürlük bayramıdır. İkinci
olarak, Kürt halkının Demirci Kawa önderliğinde zulme, sömürüye, baskıya karşı bir başkaldırı günüdür. Üçüncüsü, Newroz'un isyan ve özgürlük ateşi diğer ezilen ve sömürülen halkları da sarıp giderek evrenselleşmiş, aradan geçen yüzyıllara rağmen, özündeki başkaldırı ve direniş geleneğini yitirmeksizin somut olaylarla örülerek özgürlük mücadelesi yürüten halkların elinde günümüze değin yaşaya gelmiştir .
Newroz ateşle bütünleşmiştir.onun içindir ki dağlarda ateşler yakılır.Çünkü ateş aydınlıktır , karanlığa meydan okumanın adıdır.Yüzyıllardır her 21 Mart'ta ülkenin dört bir yanında
Newroz ateşi yakıp, mücadele çoşkusunu yükselten ezilen Kürt ulusu kendi kimliğine sahip çıkıyor.Yıllarca örülen korku duvarları yerle bir ediliyor. Son yıllarda mücaadelede hızla ön safalara fırlayan Kürt emekçileir , ulusal kurtuluş mücadelesinde aktif olarak yerini alırken, yeni Kürdüyaratıyor .Dünya ve Türkiye , kamuoyu Kürt Sonununu' ve mücadelenin boyutlarını Kürt serhildanlarında ve elde silah gerilla mücadelesine korkusuzca, katılan Kürt emekçilerinin mücadelesinde görebiliyor.
Kürt ulusal mücadelesi Newroz kutlamalarıyla yeniden dirilişin ve özgürlük yoluna düşüsün tarihini yazdılar ve burjuvaziye korku sldırlar.bir zmanlara yasaklanna nwerozların şimdilerde önünün açılması zorunluluğu kürt emkçileirnin bu zorlu savaşımlarıyla başarılmıştır.
21 Mart'lardaNewroz ateşinin Kürdistan'ın her tarafını sardması, kadınlarıyla, çocuklarıyla, öğrenci ve esnafıyla Kürt ulusunun ezici , çoğunluğunu mücadeleye kattığını gören aydınlıktan korkan beyinlerin, yüreklerin karanlıkta kalmasında, körelmesinde, naylonlaşmasında çıkarı olan egemen sınıfları ve çağdaş Dehakları telaşlandırdı ve taktik değiştirmeye zorladı.
1990 Mart'ında faşist diktatörlük "Türk Bayramı'' adı altında Newroz'u valiliklerce törenlerle "kutla''maya başladı. Yine o bayatlamış taktiği ileri sürdüler .Ne de olsa devlet güçlüydü ve bir avuç eşkiyaya pirim veremezdi (!) ( Faşist dikütatörlük Newroz'un özünü boşaltma, pasifize etmek ve onun Misak-ı Milli sınırlarına zarar vermesini engellemek ve ne kadar demokrat (!) ( olduklarını kanıtlamak için böyle bir manevraya ) girişip Newroz'un öz be öz Türk bayramı olduğu demagojisini ileri sürdü.Sözümona, Türkler Orta Asya'da Ergenekon dağında mahsur kaldıklarında, tam nesilleri tükenmek üzereyken Asena'' adındaki bir kurt çıka gelmiş ve 21 Mart günü Türklerin atalarına yol göstererek Anadolu'ya getirmiş ve Türkler, o günden beri 21 Mart'ı Türk bayramı olarak kutluyorlarmış. Ancak, yüzyılardan beri bu bayramı ; illegal kutluyor olacaklar ki, kimse de duyamamış!
Diktatörlüğün bu manevrası da sökmedi,.Bu komedya’ya Türk halkı da inanmadı.
Bu yalan, diktatörlüğün çaresizliğinin, çürümüşlüğünün yeni bir kanıtı oldu. Kürt halkı kendi
bayramını yasal olsa da olmasa da coşkuyla, ülkenin .dört bir yanını Newroz ateşiyle aydınlatarak kutluyor.
Her Acem ve Kürt halkları Newroz bayramını direniş ve başkaldırı günü olarak kutlaya geldiler.Botan'da tutuşturulan Newroz ateşi ülkenin batısından doğusuna her yerde yakılarak hakların kardeşleşme şıarı ile bütünleştirildi.
Yine her yıl Newroz ateşini daha gür yakan Kürt emekçileri emperyalistler ve uşaklarına karşı özgürlük mücadelesini geliştirip ileriye taşıyarak tüm ezilenlen ve sömürülenleri emekçilere yürnmeis gereken yolu gösterdiler.Tarih yapraklarına direniş ve özgürleşme günü olarak geçen Newroz bayramı tüm emekçi halklara kutlu ve mutlu olsun.

[AMEDEUS]

Önce fısıltı vardı. Ses, söz yasaktı. Ateş hırsızları daha çok geceleri çıkarlardı. Yoksul kent ve kasaba duvarları özlemlerini yansıtan, aşklarını söyleyen panolar gibiydi...

Newroz, önce bir resital olarak başladı; özlemle ve özenle yazılmış duvar yazılarından küçük, ama kararlı 'talebe' kümeciklerinin çığlığıydı.

Milat Newroz'du...

Ateş yakmayı unutmuş bir halk, küçük talebe kümeciklerinin inanılmaz ısrarlı yürüyüşleri sonucu ateşine kavuşmuştu: Newroz!

Ateş, varlık gibiydi ve ateşe kavuşanlar ateşlerini korumak için önce resitallere tanık oldu...

Resital; tek bir sanatçının tek bir çalgı ile verdiği konserdi. Newroz, senfoniye dönüşmeden önce bir resitaldi. Kürt 'talebelerinin'/devrimcilerinin icra ettiği, tek başına yaşadığı ve yaşattığı dile gelişti...

Çalgılar kırık döküktü... Olanakları sınırlıydı. Ve ateş hala gizliydi, yasaklıydı. Ateşe yaklaşmak, hele hele ateşten olmak bir tür delilikti; bir tür çılgınlık...
Resitaller güçlendikçe, muazzam duygulanımlar yüklendikçe ateş, yani Newroz daha çok aranır, istenir oldu.

Önce dağ kuytuluklarında, ıssız köşelerde yandı. Ancak çoğunlukla yalnızdı. Ateş, kutsanmaya gelenlerden çok daha büyüktü, çok daha görünürdü...

* * *

Sonra senfoniye dönüştü...

Senfoni genellikle bölümlerden oluşan ve uzun şiir niteliğinde olan sonat formunda yazılmış yapıtlardı. Senfonik şiirdi... Orkestra için bestelenmiş uzun müzik parçalarıydı. Senfoni sözcüğü Yunanca'da 'bir arada uyumlu sesler çıkarmak' anlamına gelen symphonia sözcüğünden türetilmişti...

Ve resitalden senfoniye geçiş; bir arada uyumlu sesler çıkaran bir halkı, çoğulu, orkestrayı da yaratmıştı...

Zekiye'nin Newroz ateşi çalı çırpıyla yanmaz, en iyi insan bedeniyle yanar' sözleri Newroz'u ateşten çoğul haline getirmişti.

Ateş hala yasaklıydı, ancak kuytularda, köşe başlarında değil, halk denizinin, halk orkestrasının içinde, meydanlardaydı. Ve kutsanmaya gelenler ateşten çok daha büyük, çok daha kalabalıktı...

Newroz, şiirsel bir senfoni, halk da muazzam uyumlu bir orkestraydı.

Kawa Destanı, Çağdaş Kawa Destanı'na, Çağdaş Kawa Destanı da milyonların uyumlu ve ritmik etkinliklerinde yaşayışlarında bir senfoniye dönüşmüştü...

Diyarbakır senfonisi, 'Newroz ateşi çalı çırpıyla yanmaz'a karşılık gibiydi; Batman, Van karşılık gibiydi, Yüksekova, Hakkari, Siirt, Adana, Mersin, İstanbul, İzmir karşılık gibi...

Sonra Newroz ateşinin yandığı bu muazzam orkestranın baharın, güzelliğin, barışın ve kardeşliğin şarkılara dönüştüğü, şiirini okuduğu her yer...

Fısıltılar ses, sesler söz, sözler çığlık, çığlıklar da aynı dili konuşan, aynı yürekte yaşayan, aynı şarkıları söyleyen bir halk gerçeği, halkın şiirsel senfonisiydi artık...

* * *

Kolay olmamıştı...

Şiir gibi olanların ve şiir gibi yaşayanların yaratısıydı bu...

Bu bahar gününde, halkın bir arada uyumlu ve anlamlı sesler çıkardığı, önemli mesajlar verdiği; acıları kadar sevinçlerini, özlem ve isteklerini dile getirdiği bu senfonik dinletide onları anmak geliyor içimden; onları anmak ve Newrozlar'ını kutlamak...

Yana yana gidenlerin ve büyük acılarla yaşaya gelenlerin...

İşte mesajım, geçiyor sımsıcak içimden:

İlk fısıltıyı, ilk sözü söyleyenlerin, ilk resitali verenlerin, sonra senfonik dinletilere dönüştürenlerin;

Bu uğurda yaşamlarını kısa tutup halkı ise ölümsüzleştirenlerin;

En büyük acıyı da zorluğu da yaşayan anaların ve tüm annelerin;

Zekiye ve Rahşanları yalnızlaştırmayan kadınların;

Bahara gerçek kimliğini kazandıran küçük Abidinler'in, yani yaman sokak şairleri ve bestekarları çocukların;

Ateş hırsızı talebelerin ruhu ve onurunu taşıyan ve yıllardır yakınmadan imkansız koşullarda kalan içeridekilerin, tutsak düşmüşlerin;

Ateşe nöbet tutanların;

Bahar, toprak, halk ve özgürlük özlemiyle yaşayan sürgünlerin;

Tüm halkamızın ve Ortadoğu halklarının;

Newroz bayramını kutluyorum...

NEWROZ PİROZ BE!

DELİL KARAKOÇAN / GÜNLÜK