Tuğba Tekerek-Metin Akpınar/Ordunun Ricasını Kırmadık

[yoll]

PAZAR SÖYLEŞİLERİ 04.04.2010
Tuğba Tekerek
Metin Akpınar: ‘Ordunun ricasını kırmadık’







Yıllarca Yasaklar’ı sahneleyen Metin Akpınar şimdi “Yasak lazım, sokak kavgası geliyor” diyor. Usta oyuncu kendine göre özgürlüğün ne olduğunu anlattı, arada ordunun “rica”larından bahsetti. Söyleşinin tonu baştan sona tatlı sertti.

İsmi, yüzü, ses tonu, gülüşü bu ülkede birkaç kuşağın hafızasının ayrılmaz bir parçası. Hele Zeki Alasya’yla birlikte Devekuşu Kabare’de yaptıkları politik mizahın belki de zirve noktası. Halen oyunculuğa Papatyam adlı televizyon dizisinde devam eden Metin Akpınar politikayla oyunları dışında da hep ilgilendi. Ara ara aktif siyasete gireceği haberleri çıktı, son olarak Ergenekon iddianamesinde Tuncay Özkan’la yaptığı telefon konuşmalarıyla gündeme geldi.

Metin Akpınar’la dizi setinde çekim aralarında gerçekleştirdiğimiz söyleşide devamlılıkta hiç problem yaşamadık. Beş dakika oynayıp geldi, cümleye bıraktığı yerden devam etti. “Çünkü siz Taraf’sınız” diyen Metin Akpınar’ın tatlı-sert tavrı daha ilk dakikalardan başladı. Keskin bir cümlenin hemen ardından yaptığı duygu geçişleri, yükselen sesin gülmeyle devam etmesi ağızda usta bir oyuncuyla söyleşi yapmanın tadını bıraktı.


Yıllarca Yasaklar’ı oynadınız. Şimdiki ortamı yasakçı buluyor musunuz? Zeki Alasya geçenlerde “Öksürseniz içeri alınabilirsiniz” dedi mesela...

“Öksürmeyeceksiniz” diyor İçişleri Bakanım da... “Telefonda konuşuyorsanız, kötü şeyler konuşmayın” diyor.



Bugün 10 yıl öncesine göre daha yasakçı bir ortam mı var?

Yasakçı olmasa da, herkes endişe ediyor. Ben de endişe ediyorum; telefonum dinleniyor mu, polis mi dinliyor, istihbarat mı? Özgürlüğü doğru yerde aramak lazım. Toplumlar özgürlüklerinin ne kadar kısıtlanacağı boyutunda anlaşırlarsa orada demokrasiden söz edilebilir. Bugün olumsuz bir dönemden geçiyorsak yasaklar tabii artacaktır. Çok özgür bir toplum olursak sokak kavgası çıkar. Özgürlükleri böyle değerlendirmek lazım. Yasak lazım.



Yani şimdi çok fazla özgürleştiğimiz bir dönemden geçiyoruz ve bunun biraz...

Hayır, benim söylediğime yorum getirmeyin. Siz yorumunuzu ayrıca tırnak içinde yazarsınız.



Anlamaya çalışıyorum, o yüzden soruyorum...

Ne oldu, benim Türkçem mi bozuldu?



Estağfurullah.

Uğruna ölünesi özgürlükler yoktur. Anlatabiliyor muyum? Özgürlüklerin ne kadar serbest bırakılacağı konusunda toplumun anlaşması gerekmektedir.



Sizce şimdi biz anlaşmış durumda mıyız?

Hayır. Hiç anlaşmadığımız bir dönemden geçiyoruz, herkes birbiriyle kavga ediyor.



Kim daha çok sorumlu bu kavgadan?

Türkiye bugün elit Kemalistler, muhafazakâr liberal demokratlar arasında bölünmüş gibi anlatılıyor. Öyle değil aslında. Bu kavramları akıl yoluyla düşündüğümüzde yan yana gelmeyeceklerini görürüz. Ne diye ortadan böyle kılıçla bölüyorsunuz? Bir de çok tasvip görmeyen ama benim tekrarlamakta ısrarcı olduğum bir görüşüm var. Osmanlı’dan Cumhuriyet yaratıldığında Türkiye’de bir burjuva sınıfı yoktu. Varolan sınıfların siyasi temsilcileri de yoktu. Öyle olunca bir parti altında bunlar geçici olarak birleştirildi. O zaman bu tek parti görüşü, devletçi görüş, bunların hepsi yanlış. Bu kavram kargaşasını yeniden gözden geçirmek gerek.



O dönemde Türk ve Müslüman bir burjuvazi yaratılmaya çalışılıyor...

Hayır. Bunlar bugün konuşulan laflar. Bir defa ‘Türk’ nereden çıkıyor. ‘Türk’ Göktürklerde bile yok. Bugün de sen Türksün ben Kürdüm kavgasında Tük lojik olarak baktığımızda hiçbir yere oturmuyor. Bir Kürt’ün pankreasıyla Türk’ün pankreası farklı mı?



Ama dilleri farklı. Bu önemli değil mi?

Dil çok önemli. O zaman da dilde birliğe dikkat edeceğiz.



Ama insanlar analarından farklı dillerle doğuyorlar.

İnsanlar analarından aynı dille doğuyorlar. Bir Kürt şöyle anlatmıştı: Çocuk olmuş “Bu bebeye sen Kürtsan diyorsan Kürt olar, Türksan diyorsan Türk olar” Bebe ne bilir ki. Eğitimi nasıl alıyorsa öyle gelişir.



Bebenin Türkçeden farklı bir dille büyümesinin bir sakıncası var mı?

Tabii var. Anlaşamaz en basitinden. Toplumların birbirini anlaması için dilde birlik olması lazım.



Bu birliği yaparken diğerlerini yok etmemiz mi lazım?

Hayır. Olur mu öyle şey? Herkes dilini öğrenecek. Şarkı da yapacak, roman da yazacak, film de yapacak. Ama bugün Misak-ı Milli sınırları içersindeki Türkiye Cumhuriyeti’nin resmî dili Türkçe olacak, o kadar... Başka ülkelerde ikinci dil olabilir, gerektiği zaman o da olur.



Şimdi neden olmaz?

Çok erken olur. O kadar tehlikeli bir döneme girdi ki iş.



Nedir o tehlike?

Bölünmeye doğru gidiyor. Bölündü! Bölündü! Artık “Nedir tehlike?” falan demeyin, siz bunu gayet iyi biliyorsunuz. Çünkü siz Taraf’sınız.



Tüm bunları neden bir bölünme tehlikesi olarak görüyoruz da bir çoğullaşma, zenginleşme olarak görmüyoruz.

Yok öyle bir şey. Bu bölünme... Bölünerek çoğalır zaten. Bugün ‘İnsanlar çarşaf da giysin’ demek özgürlük aramak mıdır? Özgürlüktür ama bölünme midir, evet bölünmedir. Şimdi bizim anlaştığımız konularda anlaşarak gitmemiz, anlaşmadığımız konuları da anlaşmak üzere ertelememiz lâzımdır.



Ne kadar erteleyeceğiz?

Bu, bütün dünyada da böyle olur. Demokrasi tek hedef değildir.



Sizin bu söylediğiniz bana 80’lerden “demokrasi bize birkaç gömlek büyük, henüz vakit gelmedi” sözlerini hatırlatıyor.

Ben öyle bir şey demiyorum. Yanlış hatırlıyorsunuz.



Siz üç yıl önce yaptığınız bir söyleşide de sokak savaşları geliyor demişsiniz...

Ben bunu 20 senedir söylüyorum. Her dakika da hazırım.


İlkokul 4’ten terk bir milletiz

Sizce nedir demokrasi?

İnsanların bir patolojileri yok ise yani hasta değillerse kandırılmamışlarsa, özgür iradeleriyle geleceklerini tayin edebildikleri topluma demokrat toplum denir. Yoksa hâkimiyet kayıtsız şartsız milletin değildir.



Kimindir?

Eğer hâkimiyet kayıtsız şartsız milletin olsa, benim patalojim varsa, kötü yola sevk edilmişsem, milletvekili sayım da çoksa 13 yaşındaki kızların karaciğerini yemekle ilgili bir yasa çıkarabilirim. Bu yasa dönmeyecek mi bir yerden? O zaman mutlaka yasama yürütme ve yargının ayrı olması lazım. Ama böyle mi olması lazım. Hayır o da yanlış anlaşılmasın. Şimdi hâkimler çok haklıdır, parlamentoyu dağıtın falan demiyorum.



Yasamayı kontrol rolünü ordunun üstlenmesine ne diyorsunuz?

Ordunun bu işle hiç alakası yoktur.



Hükümetin yanlış uygulamalarına karşı daha güçlü bir sivil toplum olsa?

Nasıl olacak. Türkiye’de eğitim ortalaması 3,7. Herkes dördüncü sınıftan terk.



Eğitimsiz olanların fikri değersiz mi?

Niye böyle bir tuzak soru soruyorsun? Töreler ne kadar değerli, değil mi? Amcası kızı beceriyor, bunlar kızı öldürüyorlar. Ulan amcayı öldürsene. Değerli miymiş? Yaaa....



Üniversite mezunu kıskanıp karısını öldürmüyor mu?

Onlar daha kötü yapar.



Dolayısıyla eğitimle bir ilgisi yok...

Demek ki eğitim nedir onu da açıklamak lazım. Çocuğun yetişmesinde eğitimi önce anne verir. Annenin eğitimine bakarsan ne kadar gram diş macunu kullanıyor, kaç kere tiyatroya, operaya gidiyor, görürüsün manzarayı. Sonra da yetiştirdiği yavruların ne olduğunu


Bu kadar aptalca düşünmüyorum ama biraz düşünüyorum

Seçim barajı konusunda ne diyorsunuz? Sizce baraj düşürülmeli mi?

Tabii ki.



Sizin söylediklerinize göre bu, bizi daha çok bölünmeye götürmez mi? O zaman Meclis’te daha çok Kürt milletvekili olacak.

Zaten var...



Ama Kürt kimliğiyle orada olacaklar.

Bunu “anayasada yazsın” derlerse olmaz. Türkiye Cumhuriyeti Türklerden ve Kürtlerden müteşekkil bir cumhuriyettir, bu isteniyor. Biraz erken, belki sonra.



Ne kadar sonra?

Bilemiyorum. Ama biraz daha bekleyeceksin. Sonra sokak karışsa daha mı iyi? Kan dökeceksin, silahlanıp çıkacaksın. Niye 1984’ten beri 40 bin kişi öldü. Beklemedikleri için.



84’ten beri bekleselerdi bence bugün tartışılan şeylerin gerçekleşme ihtimali hiç olmayacaktı.

1984’te 650 kişi vardı dağda, devlet, devlet olup alsaydı, bir gecede alırdı.



E o zaman iyi mi olurdu?

Çok iyi olurdu.



Peki ya Kürtçe, demokratik haklar?

Ne alakası var söylediğimin Kürtçeyle. Terör olmazdı onu söylüyorum.



Bugün geldiğimiz açılım noktası tüm o mücadelenin sonucu değil mi?

Eveeet.



O insanlar ölmeseydi bugün Kürtçeden ve açılımdan bahsetmiyor olacaktık.

Tabii. Ne de güzel olacaktı. Herkes özgürce yaşayacaktı.



Mesela Kürtçe olmadan...

Onlar da haklarını alacaktı. Niye bana şunu söylemiyorsun: Sinop İskenderun hattı bölünmüştür. Sağ taraf ihmal edilmiştir, sol taraf gelişmiştir. Bunu da uluslararası sermaye yapmıştır. Bölünmenin ana nedeni budur. Niye bunu sormuyorsun.



Her şeyin kökünü dışarıda görmediğimden...

Her şeyin kökünü dışarıda göreceksin. Olur mu? Nasıl değil?



Çünkü insanların iradesi var, diye düşünüyorum.

Olur mu, nerede var iradesi?



Gökten zembille bir şeyler gelip ülkeyi bölüyor... Böyle mi düşünüyorsunuz?

Adeta... Tabii bu kadar aptalca düşünmüyorum canım.


Estağfurullah...

O kadar aptalca düşünmüyorum ama biraz da düşünüyorum. Türkiye’de ihtilalleri kimler yapmıştır diye bir düşünelim bakalım.


Başbakan’ın yanakları

Siz siyasetle ilgili son olarak Başbakan’ın açılım kahvaltısıyla gündeme geldiniz...

Niye onunla gündeme geleyim canım. O benim yaşamımda minicik bir olay...



Son olarak onunla gündeme geldiniz... Sizce nasıl geçti toplantı?

İyi geçti. İyi olmayı amaçlamışlardı. Başardılar. Başbakan grup toplantılarındaki kadar öfkeli değildi. Tam tersi gülmek çok yakışıyor Sayın Başbakan’a. Onun böyle bir delikanlı gülüşü var, yanakları kızıyor. Öfkelendiği zaman burun delikleri ortaya çıkıyor.



Konuşmanın içeriği nasıldı sizce?

Başbakan’ın samimi olup olmadığı tartışmaya değer ama sanatsal ürünlerin siyasetçiler tarafından değerlendirilmesinde bugüne kadarki yanlışı vurgularken doğruyu buldu bence: “Biz şimdiye kadar Yılmaz Güney’in filmlerinden etkilensek bu durumda olmazdık.” Bunun altyazısı şudur toplumlara pozitif bilim yön verirse o toplum yukarı gider.


Uçan tabut

Yeni projeleriniz var mı?

Var. Televizyonda kabare oyuncuları yarışması yapmak istiyoruz. Siyasette bu kadar malzeme var, eleştirel tiyatro yok, satir yapılmıyor. Çok da haksız değiller. Satir yapanlar idam edilmiş, yakılmış, böyle bir tarih de var.



Ama artık yakmıyorlar.

O anlamda yakmıyorlar, başka türlü yakıyorlar. Ama ben oynadığım dönemde hiç yakılmadım, Allah biliyor.



Oyunlarınızda orduyu eleştirdiğiniz bölümler var mıydı?

Vardı. Bir ara F104’lere uçan tabut diyorduk.



Asker bir şey demedi mi bu bölüme?

“Lütfen bu lafı değiştirin” diye rica ettiler.



Siz ne yaptınız?

Biz ricayı kırmayız. Sert emir olursa karşı çıkarız ama ricayı kırmayız.



Bu da yakmanın başka bir şekli herhalde... Başka ricalar var mıydı?

Bizim Haneler oyununda dershanede Erbakan, Ecevit ve Demirel sınıfta kargaşa çıkarıyorlar, bir türlü anlaşamıyorlar, sonunda da askerlik hocası geliyordu. Orada da rahmetli Bülent Ecevit rica etti “Sonunda hoca gelmesin” diye. Bu ülkede anne, ordu, Allah tabu. Bunları eleştirirken azıcık desturlu olacaksın. Ama tabii asker de eleştirilecek, yargılanacak. Bugünleri ben göremeyeceğim ama siz göreceksiniz.



Bugünkü Ergenekon davasını önceden “yargılanamaz” diye düşünülenlerin yargılanması diye değerlendiremez miyiz?

Değerlendirebiliriz. Ama böyle mi işlemeliydi dersen, hayır derim.



Sizin de Tuncay Özkan’la yaptığınız telefon konuşmaları Ergenekon iddianamesinde geçti. Tuncay Özkan’la ilgili ne düşünüyorsunuz?

Tuncay Özkan benim kardeşimdir, arkadaşımdır ama Tuncay son zamanlarda doğru işler yaptı mı bilmiyorum.



Siyasete girmek için hazırlıklarınız oldu. Şimdi var mı bir planınız.

Çok teklifler oldu ama bugün gündemimde böyle bir şey yok.



Televizyondaki kabare yarışmasına dönersek, nasıl bir yarışma olacak?

20 genç seçilecek. Biz eski kabareciler de jüri üyesi olacağız. Ben, Zeki Alaysa, bir de Nevra Serezli... Çocuklar bizim oyunlarımızı oyanayacaklar. Haziran ya da eylülde başlar. Bu proje sadece bir yarışma programı olmayacak. Sonunda bizim oynadığımız oyunlardan bir oyun çıkacak. Ve sonra bu oyun halka da oynanmalı diye düşünüyoruz.